Viêm Da Cơ Địa Là Gì?

 

1. Viêm da cơ địa là gì?

 

- Viêm da cơ địa là một bệnh có nhiều giai đoạn viêm: cấp tính, bán cấp và mãn tính. Một đặc điểm rất “ Khó chịu “ của viêm da cơ địa đó là bệnh rất hay tái phát.

 

- Phần lớn thời gia khởi phát bệnh là từ nhỏ tuy nhiên cũng có những trường hợp đến tuổi trưởng thành hoặc khi về già mới xuất hiện triệu chứng. Triệu chứng đặc trưng của bệnh là những tổn thương da khô kèm theo có ngứa nhiều.

 

- Người có nguy cơ bị viêm da cơ địa thường là do có yếu tố di truyền hay có các bệnh lý dị ứng như hen, viêm mũi dị ứng. Thường xét nghiệm nồng độ IgE máu thường tăng cao.

 

2. Nguyên nhân gây ngứa da dị ứng

 

- Nguyên nhân gây ngứa da dị ứng đến nay có rất nhiều nguyên nhân như tính di truyền, miễn dịch, nhiễm trùng, hàng rào bảo vệ da bị tổn thương, nhiễm giun sán ký sinh trùng trong máu hoặc ngoài da, dị ứng mạt bụi nhà…

 

- Cấu trúc da bình thường có tất cả liên kết với nhau tạo thành hàng rào bảo vệ da, giúp ngăn mất nước, giữ ẩm, ngăn cản sự xâm nhập của các kháng nguyên, vi trùng xâm nhập qua da. Trong cơ chế gây bệnh của viêm da cơ địa thì có sự giảm sản xuất filaggrin, loricrin, giảm các chất gắn kết tế bào da nên làm tăng sự mất nước, làm cho da khô, bong da và có cảm giác ngứa châm chích. Ngoài ra hàng rào da cũng có thể bị thương tổn do các men protease của các con mạt nhà (house dút mite) và tụ cầu vàng (Staphylocuccus aureus) tiết ra

 

>> Xem thêm: Đôi Nét Về Bệnh Giun Sán

 

3. Nguyên tắc điều trị 

 

• Làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh.
• Ngăn ngừa tái phát và giảm mức độ, tần số mỗi đợt bệnh
• Tư vấn các yếu tố có thể làm bệnh tăng nặng
• Tư vấn cách chăm sóc da.
• Điều trị thuốc.

 

4. Chăm sóc da viêm da cơ địa bao gồm

 

•  Vệ sinh da : Cần tắm và làm sạch da ngày 1-2 lần rất quan trọng để hạn chế tình trạng viêm da

Việc tắm và làm sạch da ít nhất một lần một ngày là rất quan trọng giúp bệnh nhân bị viêm da cơ địa hạn chế tình trạng viêm da. Tắm giúp duy trì làn da sạch sẽ, loại bỏ các tác nhân bên ngoài có thể khởi phát tình trạng viêm. Khi người bệnh đang có tổn thương viêm, tắm giúp loại bỏ các vảy tiết, đặc biệt khi có bội nhiễm vi khuẩn.

 

•  Lựa chọn sữa tắm phù hợp

Sữa tắm không có xà phòng với công thức giảm kích ứng và giảm dị nguyên được khuyến cáo sử dụng ở bệnh nhân viêm da cơ địa (các sản phẩm làm sạch tổng hợp dạng nước không xà phòng được khuyến cáo) ( Thêm hình ảnh sữa tắm)

 

Việc sử dụng sữa tắm có chứa thành phần kháng khuẩn là không cần thiết. Thực tế, các chất kháng khuẩn thường có tác dụng trong thời gian rất ngắn và hạn chế.

 

• Thời gian tắm – nhiệt độ nước

Tắm nhanh (khoảng 5 phút) với nước không quá nóng, nước ấm nhẹ được khuyến cáo ở bệnh nhân viêm da cơ địa.

 

• Tầm quan trọng của dưỡng ẩm da

Khô da là triệu chứng đặc trưng của viêm da cơ địa. Do đó việc dùng các loại dưỡng ẩm là hết sức quan trọng. Thực tế, dưỡng ẩm da được coi là phương pháp điều trị nền trong viêm da cơ địa. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc dưỡng ẩm da giúp hạn chế sự tái phát các tổn thương cũng như giảm việc sử dụng corticosteroid bôi ngoài da ở người bệnh viêm da cơ địa nhẹ đến trung bình.

 

• Thời điểm bôi kem dưỡng ẩm

Bệnh nhân bị viêm da cơ địa được khuyến cáo bôi dưỡng ẩm da toàn thân, khi da còn đang ẩm ngay sau khi tắm.

 

• Bôi dưỡng ẩm đủ số lượng

Bôi dưỡng ẩm với đủ lượng là rất cần thiết với người bệnh viêm da cơ địa để đảm bảo giữ ẩm da. Thông thường một lượng dưỡng ẩm tương đương với một đốt ngón tay là đủ để làm ẩm với diện tích da tương ứng với hai lòng bàn tay.

 

• Thay đổi tùy theo sự đáp ứng của từng người

Dưỡng ẩm da ít nhất hai lần một ngày (sáng và tối), bôi toàn thân (thông thường 1 lần sau tắm) là lý tưởng nhất. Tuy nhiên, việc bôi liên tục cũng không phải luôn luôn cần thiết với người bệnh viêm da cơ địa. Tần suất bôi có thể khác nhau phụ thuộc vào mức độ khô da và sự đáp ứng của từng người, thậm chí có thể thay đổi theo mùa. Điều quan trọng là đảm bảo được da đủ ẩm, tạo cảm giác thoải mái.

 

• Lựa chọn loại dưỡng ẩm phù hợp

Có nhiều loại dưỡng ẩm da trên thị trường dành cho người bị viêm da cơ địa. Theo đó, loại sữa và nhũ tương thường lỏng hơn, bôi lên da dễ dàng hơn và thấm nhanh vào biểu bì. Loại sản phẩm này được dùng với da khô vừa phải hoặc vào mùa hè khi da khô nhẹ.

 

Loại sáp với đặc điểm đậm đặc và nhiều “dầu” với thời gian để thấm vào da lâu hơn, thường tạo cảm giác dính sau khi bôi và mất một khoảng thời gian để có cảm giác quen sau bôi. Sản phẩm này thường được dùng vào mùa đông khi da khô nhiều.

 

Loại kem là sản phẩm trung gian giữa hai loại trên, có thể dùng tất cả các mùa cho người bệnh viêm da cơ địa.

 

• Cuối cùng, trong quy trình chăm sóc da, người bệnh viêm da cơ địa cần lưu ý, việc dưỡng ẩm da chỉ có ý nghĩa ở da lành. Không khuyến cáo bôi dưỡng ẩm ở vùng da đang có tổn thương nếu sản phẩm đó dung nạp kém. Những vùng da tổn thương cần được chăm sóc riêng biệt với sản phẩm chống viêm (thường là corticosteroid bôi ngoài da)

 

>> Xem thêm: Bệnh Viêm Da Cơ Địa Nên Ăn Gì Và Kiêng Gì?

 

 5. Cách dưỡng ẩm cụ thể

Dưỡng ẩm cho da là một bước điều trị đặc biệt quan trọng trong điều trị viêm da cơ địa cả trong giai đoạn bệnh cấp và mạn. dưỡng ẩm tốt giúp cải thiện các triệu chứng khô và ngứa da, phục hồi chức năng hàng rảo bảo vệ da, giúp làm giảm thời gian và mức độ sử dụng corticoid.

 

5.1. Dưỡng ẩm là gì?

Chất dưỡng ẩm là những chất có tác dụng giúp duy trì độ ẩm cho da thông qua khả năng ngăn cản sự mất nước qua da và phục hồi các yếu tố dưỡng ẩm tự nhiên và lipid sinh lý bình thường của da.

 

5.2. Cơ chế tác dụng của dưỡng ẩm

 

Nhóm chất dưỡng ẩm	Cơ chế tác dụng	Thành phần
Tác dụng kháng viêm	Ức chế các chất trung gian gây viêm, tác dụng tương đương với corticoid loại nhẹ	Glycerrhetinic acid, palmitoylethanolamine, chất lipid tự nhiên trên da (ceramide)
Tác dụng hút nước	Hút nước từ lớp sâu thượng bì đến lớp sừng	Glycerin sorbitol, urea. Hyaluronic acid
Tác dụng gây bít	Tạo thành màng kỵ nước trên bề mặt da, giữa các tế bào sừng lớp nông để giảm sự mất nước qua thượng bì	Lanolin, petrolatum, mineral oil, zinc oxid

5.3. Các dạng chất dưỡng ẩm chính

 

– Mỡ (ointment):

Dạng đặc, chứa 80% dầu

Ngăn chặn sự mất nước trên da

Nhược điểm: gây bết và bít tắc lỗ chân lông nên thường được dùng cho vùng da dầy như lòng bàn tay, bàn chân

 

– Kem (cream):

Hỗn hợp của thuốc trong nước hoặc chất lỏng khác, tỷ lệ thường là 1:1

Ít bết dính hơn

Nhược điểm: thường có chất ổn định và chất bảo quản để ngăn tách các thành phần nên có thể gây kích ứng da và các phản ứng dị ứng

 

– Dạng dung dịch (lotion):

Hỗn hợp của dầu và nước với nước là thành phần chính

Không gây bết dính

Nhược điểm: tác dụng dưỡng ẩm không cao, thời gian ngắn do nước nhanh bay hơi nên thường dùng cho những người bệnh có tình trạng khô da nhẹ.

 

5.4.Vai trò của dưỡng ẩm trong viêm da cơ địa

 

– Giảm viêm, giảm ngứa, giảm khô da:

 

– Làm mềm kết cấu da, giúp làm giảm ngứa, khô da.

 

– Tạo lớp bảo vệ giúp giữ nước, ngăn cản quá trình bốc hơi nước qua da.

 

– Phục hồi hàng rào bảo vệ da, ức chế sự xâm nhập của các yếu tố kích thích

 

 

Giảm thời gian và tần suất sử dụng corticoid:

 

– Corticoid bôi kéo dài có nhiều nguy cơ và tác dụng phụ như rậm lông, teo da, giãn mạch, trứng cá…

 

– Một số nghiên cứu cho thấy sử dụng dưỡng ẩm kết hợp với corticoid giúp cải thiện đáng kể triệu chứng lâm sàng và rút ngắn thời gian điều trị cho các bệnh nhân.

 

– Bằng chứng: các nghiên cứu trên trẻ em (Grimalt, 2007, Szczepanowska, 2008) và người trưởng thành (Eberlein, 2008) đều cho thấy việc sử dụng dưỡng ẩm làm giảm thời gian sử dụng corticoid trên bệnh nhân viêm da cơ địa. Một số nghiên cứu khác sử dụng dưỡng ẩm duy trì trên các bệnh nhân đã đạt hiệu quả lui bệnh sau dùng corticoid (Berth-Jones, 2003) và (Glazenburg, 2007) cho thấy kết quả làm giảm tần suất tái sử dụng corticoid cho các bệnh nhân này.

 

Duy trì và phòng ngừa tính trạng tái phát:

 

– Các chất dưỡng ẩm khá an toàn và hầu như không có tác dụng phụ nên có thể dùng lâu dài như một liệu pháp điều trị duy trì.

 

– Các chất dưỡng ẩm giúp duy trì sự hydrat hóa tối ưu và giải quyết các rối loạn chức năng hàng rào bảo vệ da, giúp làm giảm tình trạng khô và kích ứng quá mức. Các nghiên cứu đều khuyến cáo nên sử dụng dưỡng ẩm tối thiểu 2 lần/ngày dù có hoặc không có biểu hiện bệnh.

 

Dự phòng viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh có nguy cơ cao: một nghiên cứu trên đối tượng trẻ sơ sinh 1-7 ngày tuổi có các yếu tố nguy cơ cao bị viêm da cơ địa như bố hoặc mẹ bị bệnh. Thực hiện bôi dưỡng ẩm 2 lần/ngày, theo dõi và đánh giá bệnh nhân ở các tháng 1,6,12,24. Kết quả cho thấy không cso tác dụng phụ nào được ghi nhận, tỷ lệ trẻ bị viêm da cơ địa là 5%, ít hơn đáng kể so với tỷ lệ được mô tả trong y văn (50-70%).

 

5.5. Sử dụng dưỡng ẩm trong viêm da cơ địa

 

Lựa chọn loại dưỡng ẩm lý tưởng:

 

– Duy trì được độ ẩm lý tưởng của da, pH tương tự với da tự nhiên

 

– An toàn khi sử dụng lâu dài, không chứa hương liệu, không gây kích ứng

 

– Tiện lợi, hiệu quả, phù hợp về mặt thẩm mỹ và kinh tế

 

Hướng dẫn sử dụng chất dưỡng ẩm:

 

– Lựa chọn chất dưỡng ẩm phù hợp với từng cá nhân, vị trí tổn thương mà mức độ khô da.

 

– Nên sử dụng ít nhất 2-3 lần/ngày, tăng số lần nếu da khô nhiều.

 

– Sử dụng ngay sau khi tắm 3-5 phút để duy trì độ ẩm trên da.

 

– Trong giai đoạn cấp, nên sử dụng kết hợp corticoid bôi để làm giảm nhanh các triệu chứng. Bôi dưỡng ẩm trước khi bôi corticoid giúp tăng khả năng hấp thu thuốc của da.

 

– Lượng dưỡng ẩm dử dụng cho người lớn là 500-600g/tháng, trẻ em 250-300g/ tháng

 

– Sử dụng duy trì hàng ngày dù không có triệu chứng

 

>> Xem thêm: Phòng Khám Nội Tổng Hợp Minh Phúc

 

6. Kết luận

 

Viêm da cơ địa là một gánh nặng cho trẻ và phụ huynh vì bệnh có tần suất cao, tiến triển dai dẳng, ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ và gia đình. Chất dưỡn ẩm có vai trò quan trọng, là bước điều trị căn bản trong quản lý viêm da cơ địa. Việc sử dụng chất dưỡng ẩm đúng cách và tư vấn kỹ cho cha mẹ bệnh nhân óp phần quan trọng trong việc điều trị thành công viêm da cơ địa.