VIÊM GAN DO RƯỢU: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, CÁCH ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA

1. Viêm gan do rượu là thế nào?

Tình trạng gan bị tổn thương viêm do uống rượu, khởi đầu la viêm gan cấp, khi viêm gan tái phát nhiều dẫn tới mạn tính, xơ hoá gan. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp người nghiện rượu nặng lại không bị viêm gan, nhưng có người sử dụng ít cũng bị.

Ngừng / Hạn chế tối đa uống rượu là cách để phòng ngừa và điều trị viêm gan do rượu. Những người bị viêm gan do rượu nếu tiếp tục sử dụng rượu có thể dẫn đến các tổn thương / biến chứng ở gan nặng nề hơn.

2. Rượu gây viêm gan bằng cơ chế nào

Gan là nơi chuyển hoá chủ yếu của rượu khi vào cơ thể. Chu trình chuyển đổi chất thì ethanol và chất chuyển hóa của nó được tạo ra trong quá trình này – acetaldehyde, đã được chứng minh có thể gây kích hoạt tình trạng viêm, gây tổn thương tế bào gan theo nhiều cách khác nhau. Acetaldehyde là chất chính gây tổn thương gan do rượu.

Quá trình xử lý ethanol còn tạo ra sản phẩm khác là các gốc tự do như superoxit và hydroperoxit, đồng thời các chất chống oxy hóa (selen, kẽm, vitamin E) thường bị giảm ở người nghiện rượu, điều này khiến làm tăng nặng tình trạng tổn thương gan do rượu.

Thời gian đầu, gan có cơ chế có thể tự hồi phục. Nhưng qua thời gian dài, các mô sẹo ( xơ hoá) – không thực hiện chức năng gan, dần dần thay thế các mô gan khỏe mạnh, từ đó gây suy giảm chức năng gan. Cuối cùng gây ra xơ gan từ còn bù tới mất bù - giai đoạn cuối của bệnh gan do rượu.

Ngoài rượu, nhiễm virus viêm gan B, viêm gan C mạn tính cũng gây ra viêm gan. Những người bị viêm gan B, viêm gan C mạn nếu uống rượu dù chỉ uống ít cũng làm tăng nguy cơ viêm gan dẫn tới xơ gan cao hơn người bình thường.

Bên cạnh đó, người nghiện rượu thường ăn uống kém vì rượu cản trở cơ thể hấp thu chất dinh dưỡng và làm tăng cảm giác chán ăn. Suy dinh dưỡng ở người nghiện rượu càng làm tăng tổn thương tế bào gan.

3. Triệu chứng của viêm gan do rượu

Vàng da và vàng mắt là triệu chứng phổ biến và dễ nhận biết nhất của bệnh viêm gan do rượu, cũng như viêm gan vì bất kỳ nghiêm nhân nào khác.

Các triệu chứng khác của viêm gan do rượu là:

- Không có cảm giác ngon miệng khi ăn

- Buồn nôn và nôn.

- Đau tức bụng vùng hạ sườn phải

- Sốt nhẹ, dai dẳng

- Mệt mỏi, suy nhược cơ thể

Viêm gan do rượu nặng có thể gây ra:

- Cổ trướng (tình trạng tích tụ chất lỏng trong bụng khiến bụng chướng to ra)

- Lú lẫn, giảm trí nhớ và thay đổi hành vi do tích tụ chất độc (bệnh não gan)

- Suy thận, suy gan

 
Vàng mắt là triệu chứng của viêm gan do rượu

4. Ai có nguy cơ bị viêm gan khi uống rượu?

Uống rượu là nguy cơ chính gây ra viêm gan do rượu. Nguy cơ cao khi uống hơn 100 gam rượu mỗi ngày trong 20 năm. Nguy cơ cao hơn khi thường xuyên uống một lượng lớn rượu trong thời gian ngắn.

Mặc dù tỷ lệ nam giới bị viêm gan do rượu nhiều hơn phụ nữ, nhưng phụ nữ dễ bị tác dụng phụ của rượu hơn nam giới. Phụ nữ có thể bị viêm gan do rượu sau một thời gian uống rượu ngắn hơn và mức độ uống ít hơn nam giới. Và ở phụ nữ, bệnh gan do rượu cũng tiến triển nhanh hơn.

Những người béo phì khi nghiện rượu sẽ dễ bị viêm gan do rượu hơn.

5. Biến chứng của viêm gan do rượu

Viêm gan do rượu có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

- Giãn vỡ tĩnh mạch chảy máu

- Bệnh não gan

- Rối loạn đông máu và giảm số lượng, chất lượng tiểu cầu

- Cổ trướng

- Xơ gan

- Suy gan

- Ung thư gan

Tiên lượng sống ở người bị viêm gan do rượu phụ thuộc rất nhiều vào việc gan có bị xơ gan không và có tiếp tục uống rượu hay không do vậy cần thăm khám định kỳ với bác sĩ và siêu âm đánh giá xơ gan. Các yếu tố khác khiến tiên lượng xấu hơn bao gồm tuổi cao, chức năng thận suy giảm, bệnh nền khác.

 
Phụ nữ uống nhiều rượu dễ bị viêm gan do rượu hơn 

6. Chẩn đoán viêm gan do rượu

Viêm gan do rượu rất dễ chẩn đoán dựa vào khai thác thói quen sử dụng rượu, các triệu chứng điển hình và thực thể, các xét nghiệm chức năng gan,  men gan. Siêu âm được sử dụng phổ biến để đánh giá bệnh nhân nghi ngờ viêm gan do rượu, đồng thời cho phép hướng dẫn sinh thiết gan, hiện nay có siêu âm đàn hồi mô đánh giá xơ gan.

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ vùng bụng cũng được sử dụng.

Cần chẩn đoán phân biệt viêm gan do rượu với viêm gan virus,  nhiễm độc hoá chất hay viêm gan tự miễn.

 

 
Người bị viêm gan do rượu cần cai rượu

7. Cách phòng ngừa viêm gan do rượu

Rượu là nguyên nhân trực tiếp gây ra viêm gan do rượu, do đó cách phòng ngừa hiệu quả nhất là không hoặc hạn chế tối đa uống rượu. Nếu bạn không thể kiêng rượu hoàn toàn thì cần uống rượu điều độ, phù hợp. 

Ngoài ra, viêm gan siêu vi kết hợp với rượu cũng làm tăng nguy cơ xơ gan. Do đó, hãy tiêm phòng vaccine viêm gan A, B đầy đủ, có các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm viêm gan C và làm xét nghiệm viêm gan B, C định kỳ 1 năm / lần. Nếu có nhiễm bệnh thì cần khám định kỳ, tuân thủ điều trị.

Không nên uống rượu khi sử dụng thuốc điều trị, nhất là các loại thuốc không kê đơn và các loại thuốc có cảnh báo biến chứng khi kết hợp với rượu, ví dụ như thuốc giảm đau, kháng sinh.